Manifest humanistyki cyfrowej

Kontekst

My, praktycy lub obserwatorzy humanistyki cyfrowej, spotkaliśmy się w Paryżu 18 i 19 maja 2010 na konferencji THATCamp. Przez dwa dni dyskutowaliśmy i dzieliliśmy się refleksjami na temat tego, czym jest obecnie humanistyka cyfrowa, próbowaliśmy też wyobrazić sobie, czym mogłaby się stać w przyszłości. Efektem tego spotkania, stanowiącego jedynie etap dłuższego procesu, jest przedstawienie różnym środowiskom naukowym – oraz tym wszystkim, którzy zajmują się tworzeniem, opracowaniem, popularyzacją i gromadzeniem wiedzy – niniejszego manifestu humanistyki cyfrowej.

I. Definicja

1. Zwrot cyfrowy zachodzący w skali całego społeczeństwa zmienia i kwestionuje warunki tworzenia i rozpowszechniania wiedzy.

2. W naszej perspektywie humanistyka cyfrowa obejmuje całokształt dyscyplin humanistycznych i nauk społecznych. Humanistyka cyfrowa nie zrywa z dorobkiem przeszłości. Uwzględnia wszystkie istniejące paradygmaty, całokształt wiedzy praktycznej i teorii wytworzonych w ramach poszczególnych dyscyplin, wykorzystuje jednak specyficzne narzędzia i perspektywę badań cyfrowych.

3. Humanistyka cyfrowa jest transdyscyplinarna, ponieważ odwołuje się do metod, narzędzi i heurystyk, występujących zarówno w humanistyce, jak i w naukach społecznych.

II. Stan obecny

4. Dostrzegamy, że:

– od półwiecza nieustannie rośnie liczba badań cyfrowych w obszarze humanistyki i nauk społecznych; od niedawna towarzyszy temu tworzenie centrów humanistyki cyfrowej, które mają charakter całkowicie innowacyjny, bądź też w których wprowadza się rozwiązania specyficzne dla badań cyfrowych;

– cyfryzacja pociąga za sobą wzrost wymagań technicznych, a więc i ekonomicznych, niezbędnych dla prowadzenia badań; uwarunkowania te stwarzają możliwość zmiany sposobów pracy zespołowej;

– istnieje pewna liczba metod sprawdzonych, ale nie wszystkim znanych i stosowanych;

– istnieją wspólnoty badaczy powstałe na bazie zainteresowań rozmaitymi praktykami poznawczymi, narzędziami czy przedmiotami badań o charakterze przekrojowym (kodowanie tekstów źródłowych, systemy informacji geograficznej, statystyka leksykalna, cyfryzacja dziedzictwa kulturowego, naukowego i technicznego, architektura Internetu, analiza danych, projekty 3D, archiwizacja tekstów mówionych, sztuka i literatura cyfrowa lub hipermedialna itp.); wspólnoty te obecnie integrują się, tworząc pole badawcze humanistyki cyfrowej.

III. Deklaracja

5. My, współtwórcy humanistyki cyfrowej, uważamy się za środowisko naukowe, opierające się w działaniach praktycznych na zasadzie wzajemnej solidarności. Środowisko to jest otwarte, przyjazne i dostępne dla każdego.

6. Jesteśmy wspólnotą bez granic, wielojęzyczną i interdyscyplinarną.

7. Stawiamy sobie za cel postęp nauki, podnoszenie jakości badań w uprawianych przez nas dyscyplinach, wzbogacenie wiedzy i wspólnego dziedzictwa kulturowego, wykraczające poza sferę badań akademickich.

8. Wzywamy do włączenia kultury cyfrowej do definicji kultury powszechnej XXI wieku.

IV. Kierunki działań

9. Apelujemy o otwarty dostęp do danych i metadanych. Powinna istnieć ich dokumentacja i możliwość wielokrotnego stosowania, zarówno na poziomie technicznym, jak i koncepcyjnym.

10. Jesteśmy zwolennikami upowszechniania i swobodnego wzbogacania metod, algorytmów, formatów i wyników badań.

11. Apelujemy o zintegrowanie kształcenia w zakresie humanistyki cyfrowej w obrębie programów studiów humanistycznych, artystycznych i nauk społecznych. Oczekujemy również stworzenia możliwości nadawania dyplomów humanistyki cyfrowej i rozwoju kształcenia zawodowego w tym zakresie. Pragniemy również, by uzyskane w ten sposób kompetencje były brane pod uwagę podczas przyjmowania do pracy oraz na dalszych etapach kariery.

12. Zobowiązujemy się do wszelkich starań na rzecz rozwijania kompetencji właściwych dla naszego środowiska naukowego, współtworzonych przez to środowisko i opierających się na ujednoliconej terminologii. Kompetencje te winny stać się w naszym zamierzeniu dobrem wspólnym. Stwarzają one nowe możliwości prowadzenia badań, umożliwiają także rozpoczęcie kariery zawodowej we wszystkich dziedzinach.

13. Pragniemy uczestniczyć w tworzeniu i upowszechnianiu dobrych praktyk, odpowiadających potrzebom pojedynczych dyscyplin i transdyscyplin rozwijanych i uzgadnianych dzięki dyskusji toczącej się w łonie różnych środowisk zainteresowanych humanistyką cyfrową. Z zasady otwartości, będącej jedną z podstaw humanistyki cyfrowej, wynika jednak pragmatyzm podejścia do przedstawianych propozycji i wizji rozwoju dyscypliny. Podejście takie jest gwarantem współistnienia różnorodnych i konkurencyjnych metod badawczych, wzbogacających refleksję naukową i zastosowania.

14. Apelujemy o tworzenie infrastruktury cyfrowej otwartej na zmiany i odpowiadającej rzeczywistym potrzebom. Infrastruktura taka będzie powstawać stopniowo, w oparciu o sprawdzone przez wspólnotę badaczy metody i doświadczenia.

Traduction par Adam Pawłowski.